Hanım Türkyılmaz - Tutku Özkan
Sanat tarihinin, önde gelen sırlarından birisi daha nihayet çözüldü. İngiliz akademisyenler, son zamanlarda keşfedilmiş olan La Bella Principessa adlı Rönesans dönemi tablosu üzerine çalışarak; Leonardo Da Vinci'nin Mona Lisa'sına ait gülüşün sırrını keşfettiler.
İki eserde de ele alınan teknikleri mukayese ederek, Sheffield Hallam Üniversitesi bilim insanları, Mona Lisa'nın gülüşündeki bir görünüp bir kaybolan ifadenin Da Vinci tarafından bilinçli olarak tasvir edildiği iddiasını ortaya attılar. Hatta, bu durumu "cıvamsı gülüş" olarak isimlendirdiler.
İşin aslı şu ki; bütün bu tezahür hali La Bella Pricipessa ile çıkageldi. Milan dükünün gayr-i meşru kız evladını tasvir eden bu eski tablo Mona Lisa ile aynı etkiye sahip: Kimi açılardan genç kadın gülümsüyor gibi görünürken, kimi açılardan ise var olan gülüş birden yok oluyor.
La Bella Principessa'nın ağzındaki eğimin, hem görüş mesafesi hem de portrenin dijital ortama aktarılırkenki bulanıklık seviyesine bağlı olarak değiştiği gözlemlenmektedir. Bu durum, araştırmacılar tarafından Telegaraph'a (online haber sitesi) bağlı Vision Research adlı bir jurnalde yayımlanmıştır.
Bir dizi psikofizik deneyin ardından, La Bella Principessa'nın ağzındaki fark edilir eğimin onun tatminkar yüz ifadesini de etkilemekte olduğu anlaşılmıştır.
Katılımcılardan, tabloya farklı açı ve mesafelerden bakmaları istendi. Sonuç şuydu: Tablonun göz kısmına odaklanılıp uzaktan bakılırken veya dijital olarak bulanıklaştırılmışken, o zarif gülüş görülebiliyordu. Ancak, yakından bakıldığında veya ağız kısmına odaklanıldığında o gülüş kayboluyor.
Her iki fotoğrafta da açıkça görülen bu etki, "sfumato" tekniği (Sfumato, İtalyanca'da "yumuşak" veya "soluk renk" gibi anlamlara geliyor.) kullanılarak oluşturulmuştur. Ayrıca ağız çevresinde bu göz yanılsamasını oluşturmak için renklendirme ve gölgelendirmeler kullanılmıştır.
Sheffield Hallam Üniversitesi Psikoloji Bölümü'nden Allessandro Soranzo diyor ki: "La Bella Principessa tablosunda, bakan kişiye göre değişen bir yanılma olduğunu deney sonuçları gösteriyor. Bu yanılmanın önceden tasarlanıp tasarlanmadığı bir soru işareti olarak kalıyor. Ancak, Leonardo'nun teknikleri kullanmadaki, hünerine ve Mona Lisa tablosuna bakarsak, söz konusu olan belirsizliğin planlı yapıldığını rahatlıkla söyleyebiliriz. Leonardo'nun aşikar olan sanatçı ruhundan ve sözlerinden de bu sonucu çıkarabiliriz. Hangi sözünden mi?
"Portreler, insan zihnindeki bazı gürültüleri yansıtmalı"
La Bella Principessa, bugüne kadar 19.Yüzyıl'daki bir Alman ressamının tablosu sanılıyordu. Ta ki tablonun, Ludovico Sforza'nın 13 yaşındaki gayr-i meşru kızı Bianca Sforza'ya ait olduğu açığa çıkana kadar... Son olarak, Ludovico kızının 1469'da düğününden önce bu tablonun yapılmasını istemiştir. (Milano dükü olan Ludovico, Leonardo'yu destekleyerek rönesansın oluşumuna katkıda bulunmuştur.)
Bambu Tiyatro ve Kültür Sanat Dergisi (17.Sayı)